Recensie: Oorlog en terpentijn

Titel: Oorlog en terpentijn
Auteur: Stefan Hertmans
Uitgever: de Bezige Bij
Jaar van uitgave: 2013
Bladzijden: 304
ISBN: 9789023476719

"Vlak voor zijn dood in de jaren tachtig van de vorige eeuw gaf de grootvader van Stefan Hertmans zijn kleinzoon een paar volgeschreven oude cahiers. Door de verhalen uit zijn jeugd vermoedde Hertmans dat de inhoud wel eens onthutsend kon zijn. Jarenlang durfde hij de schriften niet te openen. Tot hij het wél deed, en onvermoede geheimen vond. Het leven van zijn grootvader bleek getekend door armoedige kinderjaren in het Gent van voor 1900, door gruwelijke ervaringen als frontsoldaat in de Eerste Wereldoorlog en door een jonggestorven grote liefde. Hij sublimeerde zijn verdriet in de stilte van de schilderkunst. In een poging dat leven te doorgronden schreef Hertmans zijn herinneringen aan zijn grootvader op. Hij citeert uit diens dagboeken en kijkt naar diens schilderijen, om uiteindelijk de ware toedracht te ontsluieren. Hertmans vertelt dit verhaal met een verbeeldingskracht waarover alleen grote schrijvers beschikken, en in een vorm die een onuitwisbare indruk op de lezer achterlaat. Oorlog en Terpentijn  vormt een aangrijpende zoektocht naar een leven dat samenviel met de tragiek van een eeuw – en een postume, bijna mythische poging dat leven alsnog een stem te geven." -Bron

Hoewel het boek voor vele prijzen genomineerd is en als prachtig wordt beschouwd, wil ik direct maar even zeggen dat ik het boek niet erg interessant vond. Het boek is ingedeeld in drie delen. Een inleidend deel, 'voor de oorlog', daarop volgt het deel wat ik erg mooi vond, het echte verhaal, en dan afsluitend een terugblikkend deel vanuit Hertmans eigen perspectief. Zoals ik al zei vond ik het tweede deel het mooist en indrukwekkendst aangezien daar echt een roman geschreven is over de herinneringen van Hertmans grootvader. De andere twee delen zijn geschreven zo dat je Hertmans stemmetje in je hoofd hoort praten, wat ik geen succes vond.

In het eerste deel begreep ik niet goed wat er nou gezegd werd. De opa van Hermans werd een beetje ingeleid en er werden wat herinneringen aan hem genoemd die mij later door het tweede en derde deel pas wat duidelijk werden. In het tweede deel is een prachtig omschreven verhaal te lezen waarin je erg realistisch met Urbain (opa) mee gaat de loopgraven in en naar zijn revalidatieplekken. Hierin wordt de blijdschap maar ook het verdriet van Urbain gemeld, door onder andere de dood van zijn vrienden tijdens de oorlog en de beschilderingen die hij maakte in kerken. Je zou dus kunnen zeggend dat de titel zijn leven symboliseert, zijn vluchtwereld en de realiteit, zijn hobby en zijn verplichtingen.

Het afsluitende deel was voor mij iets wat moest, maar van mij niet gehoeven had. In dit deel worden dan Hertmans herinneringen aan zijn opa opnieuw genoemd, maar hier met een 'oja'-moment aangezien hij weet waar het karakter van zijn opa voornamelijk vandaan komt. Dit kwam bij mij niet echt over als een gevoelig deel zoals het tweede, maar meer als een epiloog die ik niet verplicht hoefde te lezen om het boek compleet te maken. Het perspectief -het is echt geschreven vanuit Hertmans ik- was daar dan ook goed te zien en daarom kom je net zoveel te weten van Stefan dan van zijn opa Urbain. 

Het komt dus neer op een mooi tweede deel dat voor mij wel langer had mogen zijn en dan apart uitgegeven zonder het eerste en derde deel. Dat ligt waarschijnlijk aan het grote contrast van nu-vroeger en Stefan-Urbain en natuurlijk hun karakters. Ik geef het boek een 5/10.